Pes Ekinovarus (Club Foot-Çarpık ayak) Nedir?

Ayağın doğuştan içe ve aşağı doğru olan deformitesidir. 1/1000 sıklıkta görülür. Erkek bebeklerde daha sıktır. Ayağın iç tarafındaki yumuşak dokular (kas tendon vebağ) gergin durumdadır ve kemik yapıda deformite vardır. Nedeni belli değildir. Kalça çıkığı ile birliktelik görülebilir. Bu nedenle bu hastaların kalça çıkığı riskine karşı muayene ve tetkikleri özenli yapılmalıdır. Pes Ekinovarus tedavisinde başarıyı sağlayan en önemli etmen ailenin uyumudur. Alçılama tedavileri ve sonraki dönemdeki breys tedavisinin düzenli ve uygun kurallarla tecrübeli ellerde yapılması başarıyı arttırır.

Pes Ekinovarus Tedavisi Nasıl Yapılır?

Pes Ekinovarus tedavisi haftalık yapılan alçılar ve manipülasyondur. Hastanın haftalık olarak 5-6 alçı yapılır. Son alçılama sonrasında ayak bileğinde yeterli hareket açıklığı elde edilmezse son alçılamada peruktan aşil tendonu gevşetme yapılması gerekebilir.

Pes Ekinovarus Aşil Gevşetme Nasıl Yapılır?

Özellikle ileri ve sert deformitelerde aşil gevşetme gerekebilir. Aşil gevşetme işleri ciltten 3-5mm lik tek bir kesiden kapalı olarak yapılır. İşlem esnasında hastanın ağrı duymaması için hafif bir sedasyon(uyku hali) ile birlikte lokal anestezi yapılır. İşlem yaklaşık 2 dk sürer ve bu nedenle genel anesteziye gerek olmaz. Aşil gevşetmesi sonrasında eriyebilen tek bir dikiş ile cilt kapatılır ve dikişlerin alınmasına gerek yoktur. Aşil gevşetme sonrasında son yapılan son alçı aşilin iyileşmesi için 3 hafta kalır ve değiştirilmez.

Alçılama sonrasında tedavide neler yapılır?

Aşil gevşetmesini takiben 3 hafta kalan alçı çıkarıldıktan sonra deformitenin tekrarlamasını önlemek için hastanın ayağına açısı doktor tarafından ayarlanmış breys takılır. Breys gün içinde sürekli takılı kalmalıdır. Sadece kıyafet değişimi ve hastanın yıkanması sırasında çıkarılıp sonrasında tekrar takılmalıdır. Uzun süreli breysin takılmaması deformitenin tekrarlamasına yol açar bu dönemde tekrar alçılama tedavisi gerekmektedir. Breysin takılma süresi hastanın breys uyumuna, deformite derecesine göre değişmektedir. Breysin takılma süresi hasta yürüyene kadar 24 saat yürümeye başladıktan sonra ile gündüz ortopedik bot ve gece breyse devam edilmelidir.

Pes Ekinovarus tedavisinde cerrahi tedavi ne zaman gerekir?

Tedavi sonrası tekrarlayan deformiteler 1,5-2 yaşına kadar basit cerrahi gevşetme ve alçı ile düzeltilebilir. Ancak bu yaştan sonra tekrarlayan veya tam olarak düzelmeyen ayak deformitelerinde kas nakilleri, bağ gevşetmeleri ve daha ileri deformitelerde de kemik ameliyatları gerekebilir.

Doç.Dr.Gökhan Meriç