Menisküs Nedir Ne İşe Yarar?

Menisküsler diz ekleminde uyluk ve kaval kemiği eklem yüzleri arasında yer alan fibrokartilaj (sert süngerimsi) yapıda ‘C’ şeklinde bir yapıdır. Dizde iç ve dış tarafta olmak üzere 2 adet menisküs yer alır.

Diz ekleminde amortisör görevi yapan yapılardır. Menisküsler kaval kemiği(Tibia) eklem yüzüne yapışık ve uyluk kemiği (femur) eklem yüzeyi ile temastadır. Eklemde kıkırdaklara gelen kuvvetleri azaltma, kıkırdağı beslenmesini sağlama, eklem uyumunu ve yüzeyini arttırma, derin duyu fonksiyonu, eklem stabilitesini arttırma gibi birçok fonksiyonlara sahip önemli yapılardır. Bu önemli fonksiyonlarından dolayı menisküslerin korunması ve yaralanmasının önlenmesi oldukça önemlidir. Beslenmesini eklem içinden absorbsiyon(besinleri eklem sıvısından emerek) ve kan damarları ile sağlar. Fakat kan damarları yalnızca dış 1/3 kısmını beslenmesini sağlar. Beslenmesinin önemi yırtık bölgesine göre tedavi cinsinin seçimi açısından önemlidir.

Menisküs Yırtığı Nasıl-Neden Oluşur?

Menisküs yırtığının nedeni gençlerde ve yaşlılarda farklılık gösterir. Gençlerde spor yaralanması, aşırı kullanım, travmaya bağlı menisküs yırtığı görülür iken yaşlılarda ise zamanla menisküsün yapısı zayıflar ve yırtık oluşması için basit bir düşme bile yeterli olur. Yaşlılarda gelişen bu tip yırtıklar dejeneratif yırtıklardır ve tamiri daha zordur. İç menisküs daha hareketsiz olduğu için burada yırtık gelişme riski daha fazladır.

Menisküs Yırtığında Hangi Şikayetler Görülür?

Menisküs yırtığı sonrasında dizde bıçak saplanır tarzda bir ağrı, hareketlerde kısıtlılık, özellikle merdiven inip çıkarken ağrı, dizini açıp kapatırken kilitlenme hissi, şişlik ve hareket edememe şikâyetleri görülebilir. Diz hareketleri sırasında takılma hissi olabilir ve dizin içinden ses gelebilir. Uzun süreli yırtık durumunda günlük aktivitelerde ağrı olabilir, şişlik her zaman olmayabilir, diz hareketleri kısıtlanmış olabilir.

Menisküs Yırtığında Tanı Nasıl Konulur?

Menisküs yırtığı olan bir hastanın şikayetlerini dinledikten sonra diz muayenesi yapılır ve ağrılı bölge saptanır eğer ağrı dizin iç tarafında ise iç menisküs dış tarafında ise dış menisküs yırıtğından şüphelenilir. Tanı için muayene esastır. MR görüntüleme menisküs yırtığının tanısında yardımcıdır. Menisküs yırtığının yerinin ve yırtık tipinin belirlenmesi ve hastada olabilecek kıkırdak hasarı, bağ yaralanması gibi problemlerin ortaya çıkartılmasında faydalıdır. Ancak MR görüntülemede rapor edilen her menisküs yırtığı menisküs yırtığı olmayabilir bu nedenle ayrıntılı muayene ve hasta hikayesinin tamamının değerlendirilerek karar verilmelidir. Menisküs yırtığı olan diz zamanla sekonder kireçlenmeye uğrayabilir. Nadiren bu yırtık zamanla aşınır ve belirtisiz hale gelir.

Menisküs Yırtığında Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Menisküs yırtığı saptanmasının ardından tedavi planının belirlenmesinde hastanın yaşı, aktivite düzeyi, yırtığın tipi ve lokalizasyonu önemlidir. Eğer hastada 1-2 mm lik bir yırtık, >50 yaş hasta, ev hanımı ise hasta fizik tedavi ile takip edilebilir. Ancak genç hasta, büyük yırtık var ise hasta aktif çalışıyor ise hastaya artroskobik cerrahi yapılmalıdır.

Artroskobik cerrahide diz tamamen açılmadan kapalı devre kamera ve özel cerrahi aletler ile diz önünden açılan iki küçük delik ile diz eklemi içine girilir. Diz içi kamera ile gözlenerek yırtık olan menisküs ve diğer diz içindeki yapılar incelenir ve hastanın tanısı kesin olarak konur. Menisküs yırtıkları sonrasında menisküslerin korunması esastır. Tamir edilemeyecek kadar büyük ve instabil yırtıklar, dejeneratif kompleks yırtıklar, kronik (yırtıldıktan sonra üzerinden zaman geçmiş) yırtıklar temizlenir. Menisküs korunmaz ise hastalarda ileriki dönemlerde gonartroz (kireçlenme) riskini arttırır. Bu nedenle yeni oluşmuş (akut), genç hasta, menisküs yırtıkları olabildiğince tamir edilmeye çalışılmalıdır.

Menisküs tamiri sonrasında tamirin başarısı uygulanan cerrahi tekniğe, cerrahi sonrası dönemde uygulanan fizik tedaviye, yırtık oluşmasından cerrahiye kadar geçen süreye, hastanın yaşına ve aktivite düzeyine bağlıdır. Erken yapılan tamirlerde sonrasında uygun takip ile başarı şansı daha yüksektir. Literatürde menisküs tamirinin başarısı %65-%85 arasında değişmektedir. Tamir sonrasında hasatanın ameliyat olmuş tarafının üzerine yük vermesi bir süre kısıtlanır. Bu süre yırtığın boyutuna, uygulanan cerrahi tekniğe göre değişmektedir.

Diz Artroskopisinin Avantajları Nelerdir?

Çok küçük kesi, minimal yumuşak doku hasarı nedeniyle tercih edilir ayrıca;
• Açık bir cerrahi yaklaşıma göre çok daha düşük ağrı düzeyleri
• Ameliyat sonu daha konforlu
• Daha kısa süre hastanede kalış
• Açık ameliyat a oranla daha düşük enfeksiyon riski
• Daha erken  iş / fonksiyon  / spor ‘ a dönme
• Daha  yara izi
• Minimal  kesi

Menisküs Yırtığı Sonrasına Artroskopi Oldum Fakat Şikayetlerim Devam Ediyor?

Menisküs yırtığı sonrasında ameliyat yapılmış ancak hastanın şikayetleri devam ediyorsa;

• Yırtığın tamamı alınmamış veya tekrar yırtık gelişmiş olabilir.
• Hastada menisküs dışında ağrı şikayetlerine yol açan başka nedenler Plika sendromu, bağ hasarı, kıkırdak hasarı gibi sorunlar olabilir.
• Uygun tedaviye rağmen cerrahi sonrasında kısa süre geçmiş veya hastanın rehabilitasyonu yetersiz kalmış olabilir.
• Menisküs tamiri yapıldıysa tamir sonrası tekrar yırtık gelişmiş olabilir

Bu gibi durumların tam nedenini öğrenmek için hasta tekrar doktoruna başvurmalı ve gerekli tetkiklerin yapılması gerekmektedir.

Buradaki konu başlıkları rutin pratiğimizde sıklıkla karşılaştığımız hasta problemlerini içermekte ve hastalara yol göstermek amacıyla hazırlanmıştır. Bu tip rahatsızlıkları olan hastaların konusunda uzman doktorlara başvurup tetkiklerinin yapılması ve kesin tanılarının buna göre koyulması en uygun olan tedavi yoludur.

Doç. Dr. Gökhan Meriç